Functiezwaarte bepaalt salarisschaal van werknemer
02-06-2021 10:39De inhoud en de zwaarte van een functie bepaalt in welke salarisschaal een medewerker wordt ingedeeld. Dat is het uitgangspunt van het systeem waarop de salarissen in het primair onderwijs worden bepaald. De PO-Raad pleit voor een gelijke salarisschaal bij een gelijke functiezwaarte – ongeacht de functiecategorie.
Er zijn verschillende factoren die het uiteindelijke loon van een werknemer bepalen, te weten:
- Functie, gebaseerd op de zwaarte van de toegewezen taken en verantwoordelijkheden (via de salarisschaal);
- De omvang van het contract (via de werktijdfactor);
- Ervaring (via de periodiek in de schaal);
- Functioneren (door een extra periodiek of bonus);
- Arbeidsmarkt (door een arbeidsmarkttoelage);
- Rechtszekerheid (door de garantiebepaling).
In dit artikel gaan we in op het deel van de beloning dat gebaseerd is op de functie. De koppeling van die functie aan een salarisschaal is vastgelegd in de cao. Dat gebeurt in drie stappen:
- Beschrijven van de functie;
- Waarderen van de beschreven functie;
- Koppelen van waardering aan salarisschaal.
Beschrijven van de functie
Voor het beschrijven en waarderen van de functies in het primair onderwijs gebruiken we een systematiek die gebaseerd is op Fuwasys. Fuwasys is het functiewaarderingssysteem voor de (rijks)overheid en voor semi-overheidsinstellingen, zoals de schoolbesturen. Het doel van elk functiewaarderingssysteem is om de waarde van functies te kunnen bepalen. Daartoe wordt die waarde ontleed in een aantal kenmerken waarvan de waarde geobjectiveerd bepaald kan worden. Waarderingssystemen verschillen onderling met name omdat die kenmerken zodanig gekozen zijn dat ze relevant zijn voor de organisatie/instelling waar dat betreffende functiewaarderingssysteem wordt toegepast. In Fuwapo worden functies beschreven in 14 specifieke kenmerken.
De werkgever heeft de lead bij het beschrijven van de functie. Daarbij wordt vanzelfsprekend overlegd met medewerkers die de betreffende functie vervullen. De werkgever bepaalt wat hij van functies en dus van de werknemers in de eigen organisatie verwacht. Wat zijn de werkzaamheden, de taken, bevoegdheden/ruimte en de verantwoordelijkheid. De beschrijving van de functies is maatwerk, want werkgevers hebben de ruimte om hun organisatie zodanig in te richten, dat deze maximaal aansluit bij de eigen context, opgaven en organisatie. De werkgever kan bij het beschrijven van de functies gebruikmaken van voorbeeldfuncties, maar de voorbeeldfuncties hebben geen voorschrijvend karakter. Ze dienen ter inspiratie. De medezeggenschapsraad heeft uiteraard instemmingsrecht op wijzigingen in de inhoud van functies.
Waarderen van de functie
Het waarderen van functies gebeurt door een gecertificeerde functiewaardeerder, met behulp van de beschreven 14 aspecten van een functie. Voor ieder van de 14 kenmerken wordt de zwaarte bepaald, bij elkaar bepalen de scores op die 14 kenmerken het puntentotaal en daarmee de functiezwaarte.
Uit het systeem kan voortkomen dat een directeur en een leraar hetzelfde puntentotaal hebben. Ze zullen niet op alle 14 kenmerken dezelfde score hebben, maar hun totaal kan gelijk zijn. In Fuwapo scoort leidinggeven aan medewerkers niet per definitie zwaarder/hoger dan bijv. onderwijsontwikkelende werkzaamheden. Een vrij zware lerarenfunctie waarin moeilijke en complexe taken en zwaardere verantwoordelijkheden belegd zijn (vaak met bovenschoolse ontwikkeltaken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden) kan even hoog scoren als een vrij lichte directiefunctie (waarbij de directeur relatief weinig ruimte heeft voor eigen schoolbeleid en binnen wat strakkere bestuurskaders werkt en verantwoordelijkheden op een hoger bestuursniveau zijn belegd).
Volgens de logica van het systeem horen beide medewerkers in dezelfde salarisschaal te zitten. Een leraar kan in een hogere schaal terecht komen door leidinggevende taken te krijgen, maar ook door onderwijsontwikkelende taken te hebben. Hierdoor betekent carrière maken in het primair onderwijs niet automatisch dat de leraar uit de klas verdwijnt. Dat was een van de belangrijke doelstellingen van eerst de functiemix en later de opwaardering van lerarenfuncties na de acties van PO-Front.
Koppelen van waardering aan salarisschaal
De koppeling van de waardering van de functie aan een salarisschaal ligt vast in de cao. Bij het functiewaarderingssysteem Fuwapo komt uit de waardering een aantal punten, de somscore. Een range van somscores is gekoppeld aan de schalen die zijn opgenomen in de cao. Fuwapo bevat hiervoor een conversietabel.
Nu nog bevat de cao voor primair onderwijs aparte salarisschalen voor de verschillende functiecategorieën: schalen voor leraren, schalen voor directeuren, schalen voor adjuncten en schalen voor onderwijsondersteunend personeel. Het uitgangspunt van de PO-Raad is echter dat gelijkwaardig werk een gelijk salaris oplevert. In de CAO PO 2019-2020 is daarom afgesproken om de verschillende schalen verder te harmoniseren. De huidige set salarisschalen bestaat uit een reeks schalen (met nog verschillende letters, maar gelijke bedragen) voor leraren en adjunct-directeuren. Daarnaast zijn er nu nog aparte schalenreeksen voor onderwijsondersteunend personeel en voor directeuren. Van deze laatste twee functiecategorieën zijn al wel de maximumbedragen in de schalen gelijkgetrokken, maar zij zijn nog wel hoger dan de salarisbedragen van leraren (bij gelijke functiezwaarte).
Loon naar werken
De basis van het loon van een medewerker wordt bepaald door de inschaling op basis van de zwaarte van de functie. Daarnaast kan de werkgever andere zaken belonen, bijvoorbeeld voor excellent functioneren of een arbeidsmarkttoelage. Daarbij is het goed om de gronden van de beloning te koppelen aan verschillende vormen van beloning. Dus geen extra schaal voor excellent functioneren, maar een bonus; geen bonus bij een arbeidsmarktprobleem, maar een toelage. En voor werk dat substantieel meer tijd kost, krijgt een medewerker (tijdelijk) een hogere werktijdfactor.
In het primair onderwijs zijn de meeste leraren ingeschaald in salarisschaal 10 (L10). De directeuren zitten veelal twee schalen hoger, in salarisschaal 12 (D12). In het speciaal onderwijs zitten de meeste leraren in schaal 11. Op die scholen zitten de directeuren vaak 1 schaal hoger dan de leraren. Over de huidige inschaling en beloning van directeuren lees je meer in: Driekwart directeuren is hoger ingeschaald na actualiseren functie.
In het primair onderwijs is het nu nog zo dat een gelijke functiezwaarte niet altijd leidt tot een gelijk salaris. Dit komt doordat we nog verschillende salarisschalen hebben voor de verschillende functiecategorieën: voor leraren, voor OOP-ers, voor adjunct-directeuren en voor directeuren. Lees hierover: Waarom kreeg een leraar in 2018 extra salarisverhoging?
Onder het tabblad Onderwijs FUWA vind je meer informatie over functiewaardering in het primair onderwijs. Natuurlijk kan je ook contact opnemen met onze FUWA-specialisten Erwin Boom (e.boom@goc-consultants.nl) of Arnelieke de Bondt (a.debondt@goc-consultants.nl).