Belangrijke rol voor schoolleiders bij professionalisering leraren

Schoolleiders spelen een belangrijke rol bij (de organisatie van) de professionalisering van hun leraren(teams). Dat blijkt maar weer eens uit het rapport Professionalisering van leraren en docenten (Onderzoek naar professionalisering in brede zin en evaluatie van de Lerarenbeurs).

Effectieve professionalisering

Uit analyse van TALIS-data blijkt dat de effectiviteit van professionaliseringsactiviteiten verschilt. Sommige activiteiten hebben meer effect op de manier van lesgeven dan andere. Het meest effectief zijn de activiteiten die:

• voortbouwen op bestaande kennis van de leraren/docenten;
• de mogelijkheid bieden om nieuwe ideeën in de klas uit te proberen;
• aansluiten bij de persoonlijke behoefte aan ontwikkeling;
• de mogelijkheid bieden om actief te leren;
• de kans bieden om gezamenlijk te leren, en
• zich richten op innovatie in het lesgeven.

Leeropbrengsten worden over het algemeen wel positief beoordeeld, maar er lijkt toch ook ruimte voor ‘efficiencywinst’. Leidinggevenden bespreken lang niet altijd de opbrengsten van de professionaliseringsactiviteiten met hun medewerkers en ook wordt hun ontwikkeling niet altijd met hen geëvalueerd. Een meer gerichte aanpak, waarbij de leeropbrengsten periodiek in kaart worden gebracht en vooral wordt ingezet op effectieve professionalisering, kan helpen om de leeropbrengsten te vergroten.

Leidinggeven aan leren

Professionalisering organiseren en faciliteren is volgens de AVS een kernonderdeel van het werk van de schoolleider. Het gaat dan o.a. om het bieden van ondersteuning en het stimuleren van leraren en docenten om zich professioneel te (blijven) ontwikkelen. Doel daarvan is om hun deskundigheid te bevorderen en daarmee het onderwijs te verbeteren.

Dit gebeurt onder meer in ontwikkelgesprekken, maar ook in meer informele vormen van overleg en teamgesprekken. Uit het onderzoek blijkt dat de meeste leraren/docenten periodiek een formeel gesprek houden met hun leidinggevende, waarin ook over hun persoonlijke ontwikkeling wordt gesproken. Concrete afspraken over de persoonlijke ontwikkeling worden daarin echter weinig gemaakt. Daarnaast ontbreekt het soms ook aan ondersteuning en stimulans van de leidinggevende. Ongeveer twee derde van de po-leraren geeft aan dat zij gestimuleerd worden om zichzelf verder te ontwikkelen. De rest ervaart dit niet zo of heeft hier geen uitgesproken mening over. In het vo en mbo ligt dit percentage lager (55 procent). Het is van groot belang om het gesprek over professionalisering met elkaar te blijven voeren.

Belemmeringen

Wat betreft de belemmeringen, speelt vooral de (beschikbare) tijd een grote rol. Hoewel praktisch alle leraren en docenten aan professionaliseringsactiviteiten deelnemen, is de beschikbare tijd wel een bottleneck: werkdruk, weinig ruimte in het rooster en een gebrek aan vervanging. Als scholen de deelname aan professionalisering willen stimuleren, is het dan ook van belang dat hier meer tijd voor wordt ingeruimd. Dit geldt niet alleen voor formele leeractiviteiten (zoals een opleiding, cursus, training of congres), maar ook voor meer informele activiteiten, waarbij leraren/docenten samen met collega’s werken aan onderwijsverbetering et cetera.

Bron: AVS